ЗША: Клэм-чаўдэр Новаанглійскі, альбо Бостанскі (New England or Boston Clam Chowder)

Клэм-чаўдэр вядомы яшчэ з XVIII стагоддзя як спадчына маракоў: саланіна (цяпер бекон) і галеты (цяпер крэкеры) былі на кожным караблі. Ну а малюскі – справа нажыўная. Па старых амерыканскіх рэцэптах гэты суп першапачаткова быў больш густы і падобны да смажаніны.

Назва «Clam chowder» складаецца з двух англійскіх словаў. «Сlam» у ЗША выкарыстоўваюць для азначэння любых прыдатных у ежу двухстворкавых малюскаў. Ну а «сhowder» (пахлёбка), у сваю чаргу, паходзіць ад французскага «Chaudiere» (вялікі рондаль).

Ёсць два асноўныя віды клэм-чаўдэраў: Новаанглійскі, ці Бостанскі клэм-чаўдэр, у які дадаюць малако, і больш малады Манхэтанскі клэм-чаўдэр, у якім прысутнічаюць памідоры.

Натуральна, прыхільнікі розных відаў клэм-чаўдэра вядуць адчайныя халівары.
Так, напрыклад, у штаце Мэн у 1939 годзе адзін палітык падаў у Палату прадстаўнікоў законапраект пра ўвядзенне крымінальнай адказнасці за дадаванне памідораў у суп з малюскамі.
У якасці пакарання вінаваты павінен быў выкапаць загадзя закапаную бочку з малюскамі ў часе прыліву, што немагчыма.
Праўда, скончылася усё звычайным конкурсам па прыгатаванні клэм-чаўдэраў, і Манхэтанскі клэм-чаўдэр быў ушчэнт разгромлены.

Такім чынам, ніжэй – Новаанглійскі, альбо Бостанскі клэм-чаўдэр.

Расія: Шчучына

Вядомы рускі кулінар канца XIX стагоддзя Ф. А. Зэст пісаў пра шчучыну:

«Мяркуючы па назве можна было б чакаць, што суп гэты гатуецца выключна са шчупака.
Насамрэч, хаця яго можна прыгатаваць і са шчупаком, звычайна бяруць для яго якую-небудзь іншую больш смачную рыбу. Чым тлумачыцца такая неадпаведнасць назвы – не ведаем…»

Літва: Жамойцкі халаднік са смажаным селядцом

Паходзіць з Жамойці на паўночным захадзе Літвы, па-літоўску назва гучыць як «zemaitijos šalta sriuba su silke».

Упершыню пакаштаваў у Паланзе, у кафэшцы «Lietuvos rytas», і быў здзіўлены і зачараваны незвычайнай свежасцю супчыка. З таго часу гэта адзін з маіх улюбёных халаднікоў.

Дарэчы, не бойцеся смажанага селядца – гэта зусім не страшна.

Беларусь: Боршч са шчаўем

Суп дзяцінства…

Часам яго рабілі на ялавічным булёне з кавалкамі мяса, але мне запомніўся менавіта гэты, вегетарыянскі варыянт.

Абсалютна самадастатковы суп, не патрабуе ніякіх адмысловых запраў, аздобаў, дадаткаў і г.д.

Іспанія: Гаспача (Gazpacho)

Страва з назвай «гаспача» вядомая яшчэ з часоў мусульманскай Іспаніі (Аль-Андалуса) і Рымскай імперыі, і першапачаткова гэта была проста сумесь раскрышанага хлеба, аліўкавага алею і воцату.

Ёсць дзве асноўныя версіі паходжання слова «гаспача»: першая – ад масарабскага «caspa», што азначала «крошкі, рэшткі» (той самы раскрышаны хлеб), і другая – ад яўрэйскага слова «gazaz», што азначала «разрэзаны на кавалачкі» ці «патоўчаны» (паводле спосабу прыгатавання).

Цяпер гаспача ўсе трактуюць як нацыянальны іспанскі суп, што не зусім правільна.
Самі іспанцы лічаць яго менавіта андалузскай стравай.

Па ўсёй Іспаніі прадаюць канцэнтрат для гаспача, колер якога можа вагацца ад светла-аранжавага до ярка-чырвонага – у залежнасці ад гатункаў і колькасці памідораў. Яны, дарэчы, з’явіліся ў рэцэпце толькі ў XIX стагоддзі. Хаця таматы ў Еўропу першымі завезлі менавіта іспанцы, прычым яшчэ ў XVII стагоддзі. А вось перац, завезены імі ж з Мексікі, прыжыўся ў гаспача адразу.

Пра больш старыя версіі (без памідораў, але з іншымі цікавымі дадаткамі) раскажу напрыканцы.

☝️Дарэчы. Ніколі ні на якой мове не вымаўляйце «гаспаЧЧа». Падвойнае «ч» як у напісанні, так і ў вымаўленні – няслушна. Гэта Іспанія, а не Італія.