Расія: Расольнік ленінградскі

Продкам рускіх расольнікаў з’яўляецца калья́ (націск на «Я»).
Назва пайшла ад фінскага kala — «рыба» — рыбны суп, звараны на агурочным расоле.

Уладзімір Даль у «Тлумачальным слоўніку жывой вялікарускай мовы» апісвае калью так: «Род баршчу, пахлёбка на агурочным расоле, з агуркамі, з буракамі і з мясам, а ў пост, з рыбай і ікрой; пахлёбка з ікры з салёнымі агуркамі».

Аўтарства ленінградскага расольніка як крыху спрошчанага маскоўскага прыпісваюць Мікалаю Курбатаву — распрацоўшчыку шматлікіх страў савецкай кухні пасля кастрычніцкага перавароту.

Расольнік ленінградскі, у адрозненні ад расольніка маскоўскага, робяць з аднаго гатунку мяса, з морквай, бульбай і якімі-небудзь крупамі (звычайна з пярловымі, але могуць быць таксама рысавыя ці пшанічныя). А часам дапаўняюць яшчэ і маннымі ў якасці загушчальніка.

Турцыя: Мерджымек чорбасы (Mercimek Çorbası) (Суп-пюрэ з чырвонай сачавіцы)

«Мерджымек чорбасы» менавіта так і перакладаецца – суп-пюрэ з чырвонай сачавіцы.

Вельмі старажытная страва, якая згадвалася яшчэ ў Старым Запавеце.
Паводле Кнігі, у Ісака было два сыны: Ісаў, старэйшы, і Якаў, малодшы.
Старэйшы сын па праве першародства меў атрымаць у спадчыну ўсю маёмасць і большасць прывілеяў свайго бацькі.
Неяк прыйшоў ён з палявання стомлены, злы і галодны, і раптам адчуў пах сачавічнага супу:

«І сказаў Ісаў Якаву: дай мне паесці чырвонага, чырвонага гэтага, бо я стаміўся.
Але Якаў сказаў: прадай мне цяпер жа сваё першародства.
Ісаў сказаў: вось, я паміраю, што мне з гэтага першародства?
Якаў сказаў: прысягні мне цяпер жа. Ён прысягнуў яму і прадаў першародства сваё Якаву.
Якаў даў Ісаву хлеба і сачавічнага супу. Ён паеў, папіў, устаў і пайшоў.
Так Ісаў занядбаў сваё першародства.»
Быццё 25:30-34

Выглядае на тое, што найдаражэйшы супчык у гісторыі атрымаўся (калі патрэбныя дэталі – Стары Запавет, чытаем пра лёсы Ісава і Якава)

Сёння гэта адзін з найбольш папулярных турэцкіх супоў. Яго можна сустрэць практычна ў кожнай забягалаўцы Стамбула.

Францыя: Буябес (Bouillabaisse), альбо марсэльская юшка

Паводле гістарычных дакументаў, буябес прыйшоў у Францыю (а дакладней – у Праванс, а калі яшчэ дакладней – у Марсэль) з Грэцыі.

З хронік вынікае, што Марсэль заснавалі яшчэ ў 600 годзе да нашай эры факейскя грэкі з Блізкай Азіі, і «густы рыбны суп» нібыта згадваецца ў рукапісах тых самых грэкаў.

Італьянцы, між тым, таксама прэтэндуюць на аўтарства: паводле рымскай легенды, менавіта буябесам Венера залюляла свайго мужа Вулкана, каб паўвівацца за Марсам.

На практыцы ж справа выглядала так: марсельскія рыбакі, вярнуўшыся з рыбалкі, адразу прадавалі ўсю злоўленую буйную рыбу, а з таго, што захрасла ў сетках, варылі суп. Як правіла, гэта былі маленькія рыбінкі, крэветкі, мілюскі, кальмары і іншая драбяза.
Карацей, сіроцкая страва для бедных слаёў насельніцтва…

Цяпер у некаторых рэстаранах – да 500 еўра за порцыю на дваіх.

Сярэдняя Азія + Мусульманскі Усход: Кайнатма-шурпа (заправачная шурпа)

Слова «шурпа» (як і чорпа, шорпа, шурба, сорпа, чорба і г. д. — ад Балкан да Азіі), хутчэй за ўсё, паходзіць ад арабскага «شوربة‎‎» (шорба), што перакладаецца проста як «суп».
Ёсць і іншая, персідская, версія: з фарсі падобны па гучанні выраз «шур об» перакладаецца як «салёная вада», альбо «рэзкая вада».
Але слова шурпа/чорба/і г. д. распаўсюдзілася на значна большай тэрыторыі, чым персідская мова фарсі. Таму і версія пра арабскае паходжанне больш папулярная.

Ну а «кайнатма» перакладаецца як «варыць».

Такім чынам, тыповая заправачная шурпа.

Расія: Расольнік маскоўскі

Продкам рускіх расольнікаў з’яўляецца калья́ (націск на «Я»). Назва паходзіць ад фінскага kala – «рыба» – рыбны суп, звараны на агурочным расоле.

Пра даўнюю папулярнасць кальі сведчыць прымаўка: «Дзе калья – там і я».
Альбо вось цытата з «Росписи царским кушаньям» 1610 года: «На блюдо кальи с лимоны, с огурцы, а в неё куря, 10 огурцов, лимон».

Калі калья ператварылася ў расольнік – невядома. Але ў XIX стагоддзі рэцэпт ужо менавіта расольніка быў амаль у кожнай кулінарнай кнізе, прычым маскоўскі фігураваў там як адзін з самых традыцыйных і папулярных.

Класічны расольнік маскоўскі робіцца на базе курынага булёну (можна на трыбухах) і ялавічных нырак (дапушчальна замяніць на свіныя), а таксама белага карэння з зелянінай. І абавязкова запраўляецца яечным льезонам.

Арменія: Калалак (Կոլոլակ) (суп з фрыкадэлькамі)

«Калалак» (Կոլոլակ) так і перакладаецца – «фрыкадэлька».

Акрамя супу, які звычайна называюць проста «калалак», ёсць яшчэ маса галоўных страваў з гэтай назвай, найбольш вядомыя з якіх – калалак шыракскі і калалак гехаркуні.
Можа, як-небудзь і да іх рукі дойдуць…